RUNGUS DIFTONG

PENGENALAN

Simposium bahasa Momogun Rungus 31 Mei 2002 diadakan bagi membolehkan perbincangan secara ilmiah dilakukan untuk menetapkan sistem ejaan bahasa Momogun Rungus yang bersistem, mudah difahami dan digunakan oleh penutur bahasa Rungus serta tidak mengelirukan.

Fakta-fakta yang dipertimbangkan sebelum keputusan dibuat ialah:

Tidak ada sekolah yang mengajar sistem ejaan bahasa Momogun Rungus kepada penutur bahasa Momogun Rungus. Oleh itu sekiranya sistem ejaan yang dibuat sukar/mengelirukan, masalah dihadapi untuk mengajar dan menyebarluaskan sistem tersebut kepada penutur bahasa Momogun Rungus.

Semua penutur bahasa Momogun Rungus telah mahir dengan sistem ejaan bahasa melayu. Oleh itu sistem ejaan yang mirip dengan sistem ejaan bahasa Melayu mudah difahami dan diterima oleh penutur bahasa Momogun Rungus dan sistem yang sebaliknya agak sukar digunakan.

Ciri-ciri sistem ejaan bahasa Momogun Rungus yang dibentuk, dijangka,

Tidak mengelirukan pengguna.

Dapat diterima dengan mudah oleh majoriti penutur bahasa Momogun Rungus tanpa rungutan yang munasabah.

Dapat memberi gambaran yang paling hampir dan dianggap munasabah, terhadap bunyi sebutan dalam bahasa Momogun Rungus.

Keputusan Perlaksanaan

Dipersetujui bahawa keputusan simposium ini, dilakukan pilot test. Ini dilakukan dengan menyarankan kepada Jawatankuasa Penerbitan atau EXCO PCS untuk menggunakan sistem ejaan baru ini di dalam penerbitan Berita PCS. Bersama Berita tersebut disertakan borang maklumbalas bagi mengetahui pandangan pembaca mengenai sistem ejaan baru ini. Berita PCS tersebut akan diedarkan kepada 335 jemaat di seluruh PCS.

Simpsoium akan diadakan semula setelah mengetahui maklumbalas daripada pembaca, untuk menambahbaik sistem ejaan baru yang telah dibentuk.

Ahli-ahli simposium berharap keputusan simposium ini dapat diterimapakai oleh semua pihak termasuk PCS, SAMORA, KDCA dan KLF.

Keputusan Sistem Ejaan Baru

Alofon plosif dan [d] plosif diwakili oleh masing-masing huruf b dan d (tidak bertanda).

Alofon inplosif / plosif not strident dan [d] inplosif / plosif not strident diwakili oleh masing-masing huruf b̀ dan huruf d̀ (huruf bertanda ̀ ).

Contoh penggunaan [b]inplosif / plosif not strident dan [d] inplosif / plosif not strident

Contoh:
b̀anat, b̀inatang, b̀ad̀u, d̀amat, b̀antug, ad̀at

Contoh penggunaan [b]plosif strident dan [d] plosif strident

Contoh:
kuĺub, aĺad, andaha, ĺambang

Didapati:

[d] dan [b]plosif jika terletak di hujung perkataan.

[d] plosif jika terletak selepas huruf n.

[b]plosif jika terletak selepas huruf m.

Bunyi frekatif di antara huruf l dan sebarang huruf vokal seperti contoh di bawah, ditanda dengan simbol tona ́.

Contoh:
Ĺaĺang, aĺad, ĺabu, buĺud, kuĺub, aĺud, ĺanjang, ĺaĺapos, ĺimo, miĺo, ĺanut

Huruf L yang tidak mempunyai kesan frekatif tidak diberi sebarang tanda.

Contoh: Lanjang, lanut, layam, milo, b̀antal dan monulun

Didapati [l] yang tidak mempunyai frekatif adalah:

bahasa pinjaman

Huruf l yang berada di hujung perkataan

Peggunaan i

Diputuskan bahawa:

Penerangan:
i membawa maksud ‘si’ seperti yang digunakan di dalam bahasa Melayu pasar. Ia dijarakkan dari kata ganti diri. Contohnya:

i okoi boleh ditulis yokoi
i amai boleh ditulis yamai
i inai boleh ditulis yinai
Bagaimanapun i okoi, i amai dan i inai adalah tidak salah.

Diputuskan:

i jika diletakkan dihujung perkataan membawa maksud ‘masih’ atau ‘juga’. Ia perlu dihubungkan dengan perkataan yang menggunakannya dengan tanda sengkang ‘-‘.
Contohnya:

karabau-i
kala-i
Manggai mempunyai dua maksud iaitu mahu bersahabat dan pisang. Kedua-dua maksud perkataan ini hanya boleh diketahui melalui ayat. Contoh ayat:

Manggai-i i Jotiris d̀i Jamalun.
Amu manggai i Jotiris d̀i Peter.
Minanahak i Peter dot sangkazu ot manggai.
Iĺo b̀o d̀iĺo nga manggai-i okon ko monulun.
Diftong

Diputuskan bahawa terdapat 5 diftong dalam bahasa Momogun Rungus iaitu [ai], [au], [oi], [ou] dan [ui]. Contoh penggunaannya:

Vaĺai untuk diftong ai
Ad̀au untuk diftong au
Ĺongoi untuk diftong oi
Tokou untuk diftong ou
Ĺungui untuk diftong ui
Sementera diftong iu tidak diterimapakai. Di dapati maliw lebih tepat bunyinya berbanding maliu dan nizuw lebih tepat berbanding nizu.

Penggunaan Sengkang hanya dilakukan sekirannya kata dasar di dalam sesuatu perkataan digandakan. Sebagai contoh:

- miaambat-ambat dan miraraat-raat.

Penggunaan lain ialah untuk menghubungkan i dengan kata dasar seperti yang dibincangkan di dalam perkara 3 di atas.

Ahli-ahli simposium bersetuju untuk membuat penyelidikan semula memgenai penggunaan sengkang dan melaporkannya di dalam simposium akan datang.

Penutup

Keputusan simposium ini dilakukan melalui perbincangan secara ilmiah serta adil tanpa melibatkan emosi dan perasaan syak wasangka. Semua ahli simposium bertanggungjawab di atas keputusan simposium ini.

Source:
http://www.momogun.page.tl/Rungus-.-diftong.htm
[/b][/b][/b][/b]

manisa wrote:

IH SUVANG KU ITI ARTIKEL SID SITE KU SUPAYA AILAAN DOT ULAN BAHAGI KO ITI HAL DITI...TERIMA KASIH BUSHIDO KANAGAN KO PEMBERITAHUAN DITI,,,

pazazado no banal...boh.. inono dino ot pakazon tokou sid ponulisan dot standard Momogun...

yoku gima tu aso ot kemudahan ku dit ejaan yadko sinod dihtong jadi terus valzangon ku tantu ot sebutan dilza.

contoh:

Val'ai = valzai

sebutan itu adalah sama cuma ejaan saja yg tak sama.